قبل از بحث درباره ظهور کانون آگهی و تبلیغاتی در ایران، بد نیست کمی درباره تاریخچه تبلیغات در ایران بدانیم.
به‌طور کلی تاریخچه تبلیغات در ایران را می‌توان به دو دوره تاریخی تقسیم کرد:
دوره باستان: تبلیغات دوره باستان که تحت تأثیر کشاورزی و ویژگی‌های آن می‌باشد یک نوع ارتباطات شفاهی است . در ایران نیز مانند سایر کشورهای باستان علائم تجاری، دیوار نوشته‌ها و جارچی‌ها مهمترین شیوه‌های پیام‌رسانی و آگهی هستند.
عصر جدید: با ورود دستگاه چاپ به ایران و انتشار اولین روزنامه (کاغذ اخبار) در عهد قاجار، اندک اندک آگهی‌های تجاری نیز به نشریات راه یافتند. بدین ترتیب آگهی در رسانه‌های جمعی ایران از دیوارکوب آغاز شد و به نشریه‌های ادواری، کتاب، سینما، رادیو و سرانجام تلویزیون راه یافت.
اولین روزنامه‌ای که مبادرت به درج آگهی کرد روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۲۶۷ شمسی بود.
در عهد قاجار، آگهی، حداقل سه نام داشت ابتدا اعلانها و اشتهارنامه که مورد قبول عامه قرار نگرفت سپس اعلان که مصدر باب افعال به معنی آشکار شدن و علنی ساختن است. به دنبال تشکیل فرهنگستان ایران در سال ۱۳۱۴ واژه آگاهی جایگزین اعلان شد اما سرپاس مختاری رییس وقت اداره کل شهربانی طی نامه‌ای از ریاست وزرا درخواست کرد که چون کلمه آگاهی برای تأمینات اداره کل شهربانی تعیین شده است به تمام وزارتخانه‌ها و دوایر دولتی دستور صادر شود که از استعمال کلمه آگاهی به جای اعلان خودداری نمایند، لذا از این پس آگهی جای آگاهی را گرفت.
ظهور کانون آگهی و تبلیغاتی
اولین کانون آگهی در سال ۱۳۱۶ با عنوان کانون تبلیغاتی زیبا به مدیر مسئولی حمزه نعمتی راه اندازی شد. زیبا نخستین مؤسسه تبلیغاتی ایران است که به طور رسمی به عضویت اتحادیه مؤسسات تبلیغاتی انگلستان و اتحادیه بین المللی تبلیغات ایالات متحده درآمد. در سال ۱۳۱۹ شمسی اداره کل تبلیغات و انتشارات توسط عیسی صدیق در خانه سیدالعراقین تأسیس شد. اما شروع فعالیت تبلیغات تجاری به معنی واقعی را باید سال ۱۳۲۵ دانست چرا که پس از آن در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در تهران ۱۸ کانون آگهی مشغول فعالیت بودند.
تبلیغات در ایران از دهه ۴۲ تا ۵۲ بر محور سیاست‌های اقتصادی رژیم در معرفی کالاهای مصرفی و رویدادهای روبنایی زندگی متمرکز بود. از اواسط سال ۴۲ تحت تأثیر شرایط جدید پس از قیام مردمی ۱۵ خرداد، دولت به تمرکز برنامه‌های تبلیغاتی و توسعه امکانات ارتباطی توجه خاصی پیدا کرد. به همین دلیل در اواخر همان سال وزارت اطلاعات تأسیس شد و به دنبال آن اقدام برای ایجاد تلویزیون دولتی که در آغاز “سازمان تلویزیون ملی ایران” نامیده شد و چند سال بعد با ادغام رادیو در آن، عنوان سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران به خود گرفت، شروع شد.
در پی این تحولات سازمان‌های تبلیغاتی به منظور حفظ و حمایت از حقوق خود و تحکیم اصول همکاری بین هم صنفان و به منظور بهبود وضع خود، اتحادیه‌ای به نام «اتحادیه دارندگان سازمان‌های تبلیغاتی»، تشکیل دادند. شایان ذکر است اولین جشنواره فیلم‌های تبلیغاتی نیز در سال ۱۳۴۹ در شیراز برگزار شد.
کانون آگهی و تبلیغاتی پس از انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ فعالیت شرکت‌های تبلیغاتی به نوعی متوقف شد. با این وجود در سال ۱۳۵۸ شورای انقلاب با تصویب آیین نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی بر فعالیت جدید کانون‌های تبلیغاتی صحه گذاشت، اما این اقدام، موجب حرکت جدیدی در تناسب میزان و وضعیت فعالیت آنان در قبل از انقلاب شد، چون ساختار عمده اقتصاد ایران بر محور کالاهای مصرفی تحت مشارکت یا سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی واقع بود و بخش عمده‌ای از کالاهای مصرفی که قابلیت تولید در داخل کشور را نداشتند از خارج وارد می‌شد، عملاً دستخوش تغییر شدند و نوعی توقف حاصل شد.
از آنجاییکه در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ شور و شوق انقلابی سراسر کشور را فرا گرفته بود، از نظر روان‌شناسی یک نوع بی‌نیازی به لحاظ شعارهای اولیه انقلاب بین مردم وجود داشت. این بی‌نیازی از مسائل اقتصادی با ارائه روحیه همکاری به تعاون، مساعدت، کمک و اطمینان و اعتماد به آینده بهتر، معنی پیدا می‌کرد که این موضوع منجر به کم‌رنگ شدن فعالیت‌های تبلیغاتی شد. به دنبال آن با شروع جنگ تحمیلی عمده فعالیت و نظر رسانه‌های داخلی بر محور اخبار مربوط به دفع تهاجم دشمن و حفظ کشور شد. در این دوران با نگرش خاص احزاب، سازمان‌ها و گروه‌های مختلف کشور روی این رویداد مهم، فضای جامعه به فضای بدون تبلیغات بازرگانی مبدل شد و تبلیغات به طور طبیعی در اختیار جنگ قرار گرفت.
تبلیغات پس از جنگ تحمیلی
با پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی و رشد فعالیت‌های اقتصادی در سال های ۷۰ – ۶۹ تبلیغات تجاری افزایش چشمگیر و قابل توجهی یافت به طوری که در مدت دو سال، توجه مسئولان معاونت امور مطبوعاتی و تبلیغاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به‌خود جلب کرد. این معاونت نیز از سال ۱۳۷۲ امر ساماندهی فعالیت کانون‌های تبلیغاتی را مطابق وظایف قانونی خود در دستور کار قرار داد و بر این اساس اداره کانون‌های تبلیغاتی تشکیل و موظف به ساماندهی موضوع تبلیغات بازرگانی و امور مربوط به آن شد.
فعالیت‌های اداره کانون‌های آگهی و تبلیغاتی
اداره کانون‌های تبلیغاتی پس از تشکیل، ابتدا نسبت به شناسایی کانون‌های فعال که به طور غیرقانونی در سطح کشور به ویژه تهران فعالیت داشتند، اقدام نمود. این اداره در گام نخست با اعلام موجودیت و پذیرش تقاضا برای صدور مجوز، بیش از هفتصد کانون را مورد شناسایی قرار داد و با تکیه بر اهداف فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران به سر و سامان دادن آنها پرداخت. در حال حاضر صدور مجوز فعالیت برای کانون آگهی توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها انجام می شود.
طی این سال‌ها اداره کانون‌های آگهی و تبلیغات بازرگانی با تدوین دستورالعمل‌های پیشنهادی، آنرا به کمیته مرکزی سازمان‌های تبلیغاتی (که عالیترین مرجع رسیدگی به امور تبلیغات بازرگانی کشور است) ارسال کرده است. پس از تصویب برخی دستورالعمل‌ها در کمیته مذکور و ارسال این مصوبات و آیین‌نامه‌ها به وزارتخانه‌ها و مراجع ذیربط، سعی در ملتزم نمودن مؤسسات تبلیغاتی به رعایت مفاد قانونی آیین نامه و سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته است.
هم اکنون اداره کانون‌های آگهی و تبلیغات بازرگانی که بخشی از اداره کل تبلیغات و اطلاع‌رسانی معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی است برای ایجاد هماهنگی دقیق و اعمال منظم سیاست ها اقدام به جمع آوری آمار و اطلاعات قابل اعتماد از کمیت و کیفیت شرکت‌های تبلیغاتی کرده است. طبق آمار بدست آمده از سال ۱۳۷۳ تا پایان سال ۱۳۸۴ در مجموع ۳۵۶۴ هزار کانون تبلیغاتی در سراسر کشور مشغول فعالیت هستند.
مطالب مرتبط
تاریخچه تبلیغات
دفتر تبلیغاتی
تبلیغات بخش نمایان بازاریابی
صفحه اصلی آژانس تبلیغاتی آهنگ تصویر
